Paulus vander Eyken, pastoor in Kiezegem van 1703 tot 1729

09-02-2019
Hoofdcommanderie van de hospitaalridders van Malta in Chantraine en embleem van de orde van Malta
Hoofdcommanderie van de hospitaalridders van Malta in Chantraine en embleem van de orde van Malta

Paulus vander Eyken volgde zijn opleiding bij een Commanderij der orde der Teutonen, vermoedelijk te Chantraine nabij Jodoigne (Geldenaken). Te Kiezegem zou, op een niet nader bepaald tijdstip, een kleine Commanderij van de ridderorde van Malta opgericht zijn. Waarschijnlijk was het recht om de pastoor aan de bisschop voor te stellen ter benoeming (begevingsrecht) in het bezit van de Commanderij van Malta, die tot het onderhoud van het kerkgebouw verplicht was. Toen er geen commandeur meer verbleef, gingen deze rechten over aan de Commanderij van Chantraine. Zo werd ook Paulus voorgesteld door deze orde en in 1703 benoemd tot pastoor van Kiezegem of Kiezekom, een klein dorp tussen Diest en Tienen. Kiezegem had in 1709 208 inwoners. 

Kerk van Kiezegem in 1678 (links, uit Archief van Averbode) en in 1770 (rechts, Ferrariskaart)
Kerk van Kiezegem in 1678 (links, uit Archief van Averbode) en in 1770 (rechts, Ferrariskaart)

Nadat hij zijn intrek nam in de pastorie vestigde ook zijn jongere broer Balduinus, een stamvader van onze stam Van der Eycken, zich in Kiezegem. Balduinus was gehuwd met Anna Bolse (Bollen). Op 12 februari 1705 doopte Paulus het eerste kind van zijn broer Balduinus Vandereyken, waarbij hij zelf ook de peter van het kind was, dat ook naar hem vernoemd werd. Hij schreef dit in in het parochieregister van Kiezegem : 12 feb: baptisatus est paulus filius balduini vandereyken et anna bolse conjugum quam susceperunt paulus vandereyken pastor loci et anna vandereyken.

In 1706 spande Paulus Van der Eycken, pastoor, een proces aan tegen de regeerders en inwoners van Kiezegem, alsook tegen de baron. Dit wegens hun weigering tot afdracht van de spurrietiende, een soort belasting van 10% op de oogst van het gewas Spurrie. Dit gewas werd in de prehistorie door de mens als voeding gebruikt, maar werd nadien als dierenvoeder geteeld.

Op 30 juni 1710 werd Paulus door de aartsbisschop tot deservitor of waarnemend pastoor van de naburige gemeente Meensel aangesteld opdat deze beter zou kunnen bestaan. Meensel had op dat moment een bevolking van 92 inwoners. Paulus vermelde in een aantekening dat er op Pasen in 1710 64 communies waren. De kerk had in die tijd nog geen toren.  

Kerk van Meensel in 1678 (links, uit Archief van Averbode) en in 1770 (rechts, Ferrariskaart)
Kerk van Meensel in 1678 (links, uit Archief van Averbode) en in 1770 (rechts, Ferrariskaart)

Bij een staat der inkomsten van "de pastorije" en de altaren van O.L.Vrouw en H. Catharina te Meensel staan ook de voornaamste rechten vermeld voor pastoor, Koster en Kerk. Zo moest je bijvoorbeeld voor een begrafenis 6 gulden aan de pastoor en 3 gulden aan de koster betalen. Voor een kind dat begraven moest worden, kreeg de pastoor 21 stuivers en de kosten 7 stuivers indien er een mis gelezen werd. Voor een huwelijk moest men 1 pattacon betalen aan de pastoor en 4 shillingen aan de kosten. Een doop koste 1 shilling aan de pastoor en 3 stuivers aan de koster.

Pastoor vander Eyken trachtte ook aan de erbarmelijke toestand van de kerk en haar inhoud tegemoet te komen. Zo is er een verzoekschrift van hem in 1712 waarin hij vraagt om twee bomen te mogen kappen op de goederen der beneficiën teneinde de altaren van S.Catharina en O.L.Vrouw te herstellen. De landdeken van Diest die hierover advies moest uitbrengen, vindt de vraag wel redelijk, maar zou liever de zaak zo regelen dat de twee genoemde altaren verwijderd worden en de beneficia verbonden aan het hoogaltaar. Met het geld van de verkochte bomen kon het altaar behoorlijk worden versierd en konden priestergewaden, waaraan een tekort was, voor de kerk worden aangekocht.

Op 27 maart 1711 voltrok hij het huwelijk van zijn zus Anna vandereyken in Kiezegem : 1711 27 martii contraxerunt matriomonium joannes Cauwenbergh et anna vandereyken testes joannes debekker et matheus clonen.

Op 23 november 1713 werd door de zorgen van de pastoor een kruis op de kerk van Meensel gezet. Dit kruis, thans boven het priesterkoor, werd gekocht te Leuven voor 5 pattacons en was het kruis van de oude Kerk der Swartzusters aldaar.

In 1718 werd met goedkeuring van Jacobus Deman, Deken van Diest, een gedeelte van het kerkhof van Meensel gebruikt om de hof van het kerkgebouw te vergroten.

In 1725 heeft Meensel de eer om de Aartsbisschop van Mechelen Thomas Philippus, kardinaal d' Alsace binnen zijn grenzen te zien. 

In 1726 is er een geschrift van het kerkfabriek, waarin aan P. vander Eyken van Kiezegem Sint-Pieter toelating gegeven werd om een pruik te dragen.

In de periode 1726-1728 spande Paulus Van de Eycken, pastoor van Kiezegem en deservitor van Meensel een proces aan tegen Johannes de Suys, proost van Kumtich en kapitularis van de abdij van Kornelimünster te Aken aangaande pastoorsinkomen.

Paulus overleed in 1729 in Kiezegem en werd er in de Sint Pieterskerk begraven. Het overlijdensregister van Kiezegem vermeldde "obiit 19 december 1729 Paulus Vander Eijken, hujus loci pastor et in Meensel deservitor tempore 27 anno, jacetque in choro aute confessionate". Zijn grafsteen bevindt zich nog steeds in de kerk, maar wordt gedeeltelijk bedekt door een zijaltaar.

Grafsteen van Paulus Vander Eycken nu nog te bezichtigen in de kerk van Kiezegem
Grafsteen van Paulus Vander Eycken nu nog te bezichtigen in de kerk van Kiezegem

Na zijn dood in de periode 1733-1736 spanden de erfgenamen van Paulus Vander Eycken, pastoor van Kiezegem en deservitor van Meensel een proces aan tegen Charles Ferdinand de Woestenraede, proost van de abdij van Kornelimünster (Te Aken) wegens achterstallig pastoorsinkomen.



Wie was Paulus vander Eyken

Paulus vander Eyken werd geboren in Kortijs op 25 oktober 1667 als zoon van Paulus Vander Eycken en Maria Detiège.

Hij had een aantal broers en zussen, waaronder Balduinus, Anna, Johanna, Walter en Joannes, allen geboren in Kortijs, zij het met verschillende moeders.

Paulus overleed op 19 december 1729 op 52-jarige leeftijd in Kiezegem.

Dirk Gaens en Vicky Van der Eycken
Alle rechten voorbehouden 2021
Mogelijk gemaakt door Webnode
Maak een gratis website. Deze website werd gemaakt met Webnode. Maak jouw eigen website vandaag nog gratis! Begin